The New York Times’ın analizine göre, İsrail’in İran’a yönelik hava saldırılarında nükleer tesisleri hedef alması, bölgede nükleer gerilimi yeniden alevlendirdi. Ancak İsrail’in kendisi de yıllardır varlığı herkesçe bilinen, ancak resmen kabul edilmeyen gizli bir nükleer program yürütüyor.
İsrail, Nükleer Silahların Yayılmasını Önleme Antlaşması’na (NPT) taraf olmayan beş ülkeden biri ve nükleer kapasitesini ne doğruluyor ne de yalanlıyor. Ancak uzmanlar, İsrail’in yaklaşık 90 nükleer savaş başlığına sahip olduğunu ve yüzlerce daha üretmeye yetecek plütonyumu barındırdığını söylüyor.
Dimona’daki tesis: İsrail’in nükleer kalbi
İsrail’in güneyindeki Dimona kenti yakınlarında yer alan nükleer tesiste 1958’den bu yana nükleer faaliyet yürütüldüğü biliniyor. 1960 tarihli ABD istihbarat raporları, burada plütonyum üretim tesislerinin bulunduğunu ve programın askeri amaçlı olduğunu doğruluyor.
Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü’ne göre, Dimona’daki reaktör son yıllarda kapsamlı şekilde yenileniyor ve İsrail’in burada yeni bir reaktör inşa ettiği düşünülüyor.
İsrail neden gizli tutuyor?
Uluslararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü’nden nükleer güvenlik uzmanı Alexander Bollfrass’a göre, İsrail’in resmî politikası “Ortadoğu’ya nükleer silahı ilk biz getirmeyeceğiz” şeklinde. Bu ifadenin kasıtlı olarak muğlak bırakıldığı ve nükleer silahların varlığını örtbas etmeye yönelik olduğu belirtiliyor.
ABD’nin nükleer şemsiyesi dışında
İsrail, ABD’nin müttefiklerine sunduğu nükleer caydırıcılık korumasından yararlanmayan birkaç ülkeden biri. Uzmanlara göre bu durum, İsrail’in kendi nükleer kapasitesine güvendiğini ve dış desteğe ihtiyaç duymadığını gösteriyor.
Kullanıldı mı, test edildi mi?
İsrail’in nükleer silahları hiçbir savaşta kullanılmadı. Ancak 1967 ve 1973 Arap-İsrail savaşlarında hazırda tutulduğu iddia ediliyor. 1979’da Güney Atlantik’teki “Vela Olayı” adlı nükleer patlama ise hâlâ tartışmalı: Bazı kaynaklara göre bu, İsrail’in Güney Afrika ile yaptığı gizli bir nükleer denemeydi.
Uluslararası denetim yok
Dimona’daki tesis, Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın denetimine kapalı. İsrail bugüne dek ajansla bu yönde bir anlaşma yapmadı.
The New York Times’a göre, gizlilik ve caydırıcılığın birleşimi, İsrail’in nükleer stratejisinin temelini oluşturuyor.
